Bibiliya y'Igiheburayo

Bibiliya y'Igiheburayo, nanone yitwa Tanakh (/ tɑːˈnɑːx /; [1] תָּנָ״ךְ, ivugwa [taˈnaχ] cyangwa [təˈnax]; nanone Tenakh, Tenak, Tanach), cyangwa rimwe na rimwe Miqra (מִקְרָא), ni icyegeranyo cyemewe cy'ibyanditswe byigiheburayo, harimo na Torah. Aya masomo hafi ya yose mu giheburayo cya Bibiliya, hamwe n'ibice bike mucyarameyi ya Bibiliya (mu bitabo bya Daniyeli na Ezira, umurongo Yeremiya 10: 11, n'amagambo amwe). Imiterere yiyi nyandiko ifite uburenganzira ku idini rya kiyahudi ryaba rabi izwi ku izina rya Masoretic Text (MT) kandi igizwe n’ibitabo 24, mu gihe Bibiliya y’abaporotesitanti igabanya ahanini ibintu bimwe mu bitabo 39. Bibiliya Gatolika na Bibiliya ya orotodogisi y'Iburasirazuba / Ikigereki ikubiyemo ibikoresho by'inyongera mu Isezerano rya Kera, byakomotse kuri Septante (inyandiko zahinduwe mu kigereki cya Koine) n'andi masoko.

Bibiliya y'igiheburayo
Hebrew Bible

Usibye Umwandiko wa Masoretike, intiti za none zishaka gusobanukirwa n'amateka ya Bibiliya y'Igiheburayo zikoresha amasoko atandukanye. Muri byo harimo Septante, igisobanuro cy’ururimi rw'igisiriyake cyitwa Peshitta, Pentateu ya Samariya, icyegeranyo cy’imizingo yo ku nyanja y'Umunyu hamwe n’amagambo yavuzwe mu nyandiko zandikishijwe intoki za rabi. Aya masoko arashobora kuba ashaje kuruta inyandiko ya Masoretike mubihe bimwe na bimwe kandi akenshi itandukanye nayo. Iri tandukaniro ryabyaye igitekerezo kivuga ko ikindi gitabo, Urtext yo muri Bibiliya y'Igiheburayo, cyigeze kubaho kandi kikaba isoko y'impinduro zikiriho muri iki gihe. Ariko, Urtext nkiyi ntabwo yigeze iboneka, kandi niyihe muri eshatu zizwi cyane (Septante, Inyandiko ya Masoretike, Umusamariya Pentateuch) yegereye Urtext impaka. [5]